7 lessen van een paardenkudde voor leiders en organisaties

Ik vraag mijzelf af hoe dat kan. Hoe kan het dat organisaties overwegend niet in staat zijn om de juiste leiders te benoemen, namelijk die leiders die je graag volgt? En hoe kan het dat er tig opleidingen nodig zijn in leiderschap? Vragen wij te veel van onze leiders? Of zit het ingebakken in het systeem: in hoe wij onze organisaties en de benoeming van leiders hebben ingericht? 

Ik wil hier graag naar kijken vanuit een ander systeem, vanuit het dierenrijk. Ik neem je mee naar de wereld van prooidieren, paarden in het bijzonder. Waarom? Paarden leven al miljoenen jaren in kuddes. Hierdoor hebben zij leiderschap en teamwerk als geen ander in de hoeven. Maar ook omdat deze dieren mij al jarenlang fascineren. Ik heb iets met paarden én met mensen. En ervaar keer op keer dat wij kunnen leren van deze dieren die al zolang met elkaar samenleven.

De wilde paardenkudde leert ons de volgende 7 lessen over hoe zij leiderschap en samenwerken hebben georganiseerd:

1. Het paard met de meeste meerwaarde voor de kudde wordt de leider

Het doel van een paardenkudde is super duidelijk. Het gaat namelijk altijd over het overleven van de kudde als geheel. Alles dient dit doel. Veiligheid is topprioriteit voor paarden. Het paard dat de meeste veiligheid kan bieden aan de kudde wordt dus het leidpaard.

Diegene met de meeste meerwaarde wordt de leider

Het team wordt per saldo beter van de leider. Het team volgt de leider, niet omdat het wordt opgelegd van bovenaf en niet omdat er dan persoonlijke consequenties uit volgen, maar omdat dit veel oplevert.

Binnen organisaties zie ik vaak dat de beste vakinhoudelijke man of vrouw wordt benoemd tot leidinggevende. Maar is dit ook degene die het team het beste kan begeleiden naar het doel? En hoe duidelijk is het doel van de organisatie?

2. Leiderschap is verdeeld over verschillende leden van de kudde.

Paarden zijn situatie gebonden de leider, ze zetten elkaar in op sterktes. Dat een sterke hengst de capaciteiten heeft om te beschermen, wil nog niet zeggen dat hij de weg weet naar het water of de beste plekken om te eten. Dit laat hij over aan andere paarden. Zo is het vaak de ervaren merrie die de kudde leidt naar eten en drinken.

Als leider hoef je niet overal de leiding over te hebben: je geeft ruimte aan anderen daar waar ze een grotere waarde hebben 

3. Paarden staan altijd met elkaar in verbinding.

Een kudde is een sterk communicerend systeem en moeten altijd met elkaar in verbinding staan om te kunnen overleven. Ze moeten het kleinste signaal kunnen oppikken om meteen te weten wanneer er gevaar dreigt. Zo weten ze altijd wat er speelt.

In organisaties is echte verbinding met elkaar vaak ver te zoeken. Iedereen doet zijn taak maar hoe het werkelijk gaat met de ander is vaak niet duidelijk.

4. Het belang van de kudde staat altijd voorop

Anders dan wij mensen hebben paarden minder ego, ze staan altijd in dienst van het grotere geheel, het grotere doel: namelijk het voortbestaan van de kudde. Zo kunnen zij in hun gedrag keuzes maken die niet goed zijn voor zichzelf, maar wel voor de kudde.

Zet jij als leider het belang van jouw organisatie voorop? Of ga je meer voor je eigenbelang?   

5. De leider heeft alleen privileges die nuttig zijn voor de kudde als geheel

De leidpaarden mogen als eerste eten en drinken en hebben toegang tot de fijnste plekken (schaduw, beste gras etc.). Hier heeft de hele kudde profijt van, want als de leiders genoeg binnenkrijgen, zal hun sterkte behouden blijven en kunnen ze de kudde optimaal blijven beschermen.

Welke privileges heb jij als leider die de organisatie dienen? En welke privileges dienen de organisatie niet?

6. Rangorde en kernwaarden zijn duidelijk en worden nageleefd

Er is een sterke ordening in een paardenkudde. Het is duidelijk wie waar verantwoordelijk voor is en iedereen handelt hier ook naar. “Kernwaarden” hoeven niet bepaald te worden, het is er als vanzelfsprekend. Gedrag dat niet in overeenstemming is met de kernwaarden wordt meteen “bestraft”. Jonge paarden die zich misdragen, worden als straf tijdelijk buiten de kudde geplaatst.

De leider spreekt mensen aan op ongewenst gedrag, kernwaarden zijn altijd in het belang van de groep.    

7. De leider heeft een beperkte houdbaarheid

Dat een leidpaard gisteren nog de beste meerwaarde had voor de kudde, wil nog niet zeggen dat dit vandaag nog steeds zo is. Het leidpaard wordt regelmatig uitgedaagd door andere paarden, binnen en buiten de kudde, om te testen of het leidpaard nog steeds de beste bescherming biedt. 

De leider wordt regelmatig beoordeeldop zijn/haar functioneren, juist door de volgers. 

Hoe anders is dat in onze organisaties, waarin de medewerkers worden beoordeeld door de leidinggevende? Wat veel impact heeft op hoe we ons gedragen richting de leiders. Deze structuur geeft weinig aanzet tot openheid en vertrouwen, want uiteindelijk zijn de medewerkers toch afhankelijk van de beoordeling door hun leiders. Laten we dit omdraaien: laten we de medewerkers de leiders beoordelen!

Ten slotte:

Wat kan jij hieruit nu meenemen naar de wereld van organisaties? Ik denk zelf dat we een aantal dingen heel anders kunnen aanpakken. Dat het systeem wat we met z’n allen hebben ingericht op de kop moet. Dat organisaties plekken zijn waar we ons goed kunnen voelen. Omdat we leiders hebben die veiligheid creëren. Omdat ze transparant zijn, gaan voor het organisatiebelang en de goede normen hoog houden. Dat we echt de verbinding met elkaar aan mogen gaan. Dat we leiderschap gaan zien als gedeeld, dat we leiders benoemen en beoordelen vanuit de kring daaronder. Dat we met elkaar duidelijk hebben wat het organisatiedoel is en waar ieders verantwoordelijkheid ligt. Eigenlijk is de boodschap: we mogen het meer gaan aanpakken zoals de paarden leiderschap hebben ingericht.